Hoe Ontwerp Je Verpakkingen voor Hergebruik?

Herbruikbare verpakkingen zijn essentieel voor een circulaire economie en een duurzamere toekomst. Nederland streeft naar 100% hergebruik van verpakkingen tegen 2050, en de cijfers tonen vooruitgang: in 2023 werd 88% van alle verpakkingen gerecycled. Maar hoe ontwerp je verpakkingen die écht geschikt zijn voor hergebruik? Hier zijn de belangrijkste punten:

• Materialen: Kies voor duurzaam, zoals gerecycled PET of polypropyleen, die sterk en bestand zijn tegen herhaald gebruik.
• Reinigbaarheid: Ontwerp met gladde oppervlakken en afneembare onderdelen voor eenvoudige schoonmaak.
• Multifunctionaliteit: Zorg dat verpakkingen stapelbaar en compatibel zijn met logistieke systemen.
• Coatings: Gebruik milieuvriendelijke coatings zoals watergedragen of biopolymeren voor extra bescherming.
• Hergebruiksysteem: Zet een efficiënt retour- en reinigingssysteem op, met focus op inzameling, inspectie en herverdeling.

Belangrijk: Vanaf 2030 moeten alle verpakkingen in Europa herbruikbaar of recyclebaar zijn. Door nu al slimme keuzes te maken, kun je voldoen aan regelgeving én bijdragen aan een duurzamere wereld.

Impact op verpakkingen - Casper van der Meer [Sustainable Innovators]

Kernvereisten voor Hergebruik

Bij het ontwerpen van herbruikbare verpakkingen draait alles om drie belangrijke pijlers: duurzaamheid, reinigbaarheid en multifunctionaliteit. Deze aspecten vormen de ruggengraat van elk succesvol ontwerp dat gericht is op hergebruik.

Verpakkingen Duurzamer Maken

Het gebruik van materialen zoals gerecycled PET of polypropyleen (PP) is een slimme keuze voor verpakkingen die bestand moeten zijn tegen herhaaldelijk gebruik en transport. Deze materialen bieden niet alleen sterkte, maar ook een langere levensduur.

Wat kun je doen om de duurzaamheid verder te verbeteren?

• Verstevig kritieke punten en pas de materiaaldikte aan om slijtage te minimaliseren.
• Gebruik waterbestendige materialen die bescherming bieden tegen vocht en andere externe factoren.

"Packages need to be efficient in design, and packages need to be made sustainably" - LimeLoop

Eenvoudige Reiniging en Onderhoud

Een verpakking is pas echt herbruikbaar als deze eenvoudig schoon te maken is. Onderzoek toont aan dat verpakkingen met gladde oppervlakken en afneembare onderdelen hygiënischer zijn.

Hier zijn enkele ontwerpdetails die het verschil maken:

Met deze eigenschappen blijft de verpakking hygiënisch en geschikt voor langdurig gebruik.

Multifunctioneel Ontwerp

Flexibiliteit is een must voor herbruikbare verpakkingen. Ze moeten:

• Aanpasbaar en stapelbaar zijn voor efficiënte opslag.
• Compatibel zijn met geautomatiseerde systemen, zodat ze eenvoudig in moderne logistieke processen kunnen worden opgenomen.

Daarnaast is het slim om verpakkingen zo te ontwerpen dat ze na hun primaire gebruik eenvoudig kunnen worden omgezet in een ander bruikbaar product. Dit vereist niet alleen technische kennis, maar ook een goed inzicht in marktbehoeften [7].

Door deze kernvereisten te integreren in het ontwerp, ontstaan verpakkingen die niet alleen milieuvriendelijk zijn, maar ook economisch aantrekkelijk binnen de logistieke keten. Zo wordt een balans bereikt tussen functionaliteit en duurzaamheid, met oog voor meerdere toepassingen.

Beste Materialen voor Meervoudig Gebruik

In Nederland neemt de interesse in herbruikbare verpakkingen snel toe. Dit is niet alleen te danken aan nieuwe regelgeving, maar ook aan een groeiend milieubewustzijn onder consumenten. Materialen die voldoen aan eisen op het gebied van duurzaamheid, reinigbaarheid en veelzijdigheid spelen hierin een sleutelrol.

Materiaalsoorten en Hun Eigenschappen

Bij de keuze van materialen voor herbruikbare verpakkingen zijn zowel duurzaamheid als praktische bruikbaarheid essentieel. Hier zijn enkele veelgebruikte materialen en hun voordelen:

Deze materialen combineren functionaliteit met een kleinere ecologische voetafdruk.

Het Gebruiken van Gerecyclede Materialen

Hoewel gerecycled materiaal steeds populairder wordt, voorziet het momenteel slechts in 6% van de totale vraag. Bij het werken met gerecyclede materialen zijn er een paar belangrijke aandachtspunten:

• Kwaliteitscontrole: Gebruik hoogwaardig PCR (Post-Consumer Recycled) materiaal om prestaties en veiligheid te garanderen.
• Samenwerkingen: Kies leveranciers die duurzaam werken en innovatieve oplossingen aanbieden.
• Innovaties: Chemische recycling biedt gerecycled materiaal van bijna dezelfde kwaliteit als nieuw plastic.

Een inspirerend voorbeeld is Unilever, dat zich heeft voorgenomen om tegen 2025 het gebruik van nieuw plastic te halveren. Het bedrijf gebruikt al 100% gerecycled plastic voor diverse merken. Door gerecyclede materialen te combineren met slimme oppervlaktebehandelingen verlengen bedrijven de levensduur van verpakkingen aanzienlijk.

Oppervlaktebehandelingen voor Extra Bescherming

Naast de materiaalkeuze speelt de juiste oppervlaktebehandeling een belangrijke rol in het verlengen van de levensduur van verpakkingen. De markt voor verpakkingscoatings groeit snel en zal naar verwachting toenemen van €2,83 miljard in 2016 tot €3,87 miljard in 2023. Enkele populaire coatingopties zijn:

Een goed voorbeeld is de Greencoat-technologie van DS Smith, die wordt gebruikt voor herbruikbare Shop.able Carriers. Een Amerikaanse supermarktketen wist hiermee in het eerste jaar al 100.000 plastic tassen te vervangen.

Door materialen slim te combineren met innovatieve coatings worden verpakkingen niet alleen duurzamer, maar ook economisch aantrekkelijker.

Hergebruiksystemen Opzetten

Het opzetten van een hergebruiksysteem voor verpakkingen vraagt om een doordachte aanpak. Uit onderzoek blijkt dat momenteel slechts 2% van de verpakkingen herbruikbaar is. Als dit percentage tegen 2030 met 10 procentpunten stijgt, kan dat meer dan 1 biljoen wegwerpflessen en bekers besparen.

Retournering en Verwerkingsstappen

Een goed functionerend retour- en verwerkingssysteem is essentieel om hergebruik mogelijk te maken. Dit systeem bestaat uit verschillende onderdelen:

Het Loop-systeem van TerraCycle laat zien hoe gestandaardiseerde processen voor inzameling, reiniging en hervulling kunnen bijdragen aan minder verpakkingsafval.

Gedeelde Verpakkingsprogramma's

Samenwerking tussen bedrijven is een belangrijke pijler voor het succes van hergebruiksystemen. Drie cruciale elementen zijn:

• Gedeelde infrastructuur: Bedrijven kunnen gezamenlijke sorteer- en reinigingscentra opzetten.
• Uniforme standaarden: Het hanteren van gemeenschappelijke regels en processen maakt samenwerking eenvoudiger.
• Gedeelde kosten: Het gezamenlijk dragen van investeringen verlaagt de financiële druk.

Een goed voorbeeld hiervan is het palletsysteem van LPR, dat werkt met een centraal beheersysteem voor heel Europa.

Praktijkvoorbeeld: Retoertje.nl en Hergebruik

Retoertje.nl laat zien hoe een geïntegreerd hergebruiksysteem kan bijdragen aan duurzaamheid en efficiëntie. Hun aanpak omvat:

• Zorgvuldige inspectie van geretourneerde items
• Professionele verwerking die hergebruik mogelijk maakt
• Slimme distributie om transportkosten te minimaliseren

"Reuse systems 'built collaboratively from the outset' have the best chance of reaching cost parity with single-use alternatives." - Ellen MacArthur Foundation

Het starten met een pilotprogramma is een slimme manier om een hergebruiksysteem te ontwikkelen. Door consumenten actief te betrekken bij het retourproces, wordt de kans op succes aanzienlijk vergroot.

sbb-itb-343ebd0

Wettelijke Vereisten

De Europese regelgeving rondom herbruikbare verpakkingen wordt steeds strenger. Het is daarom essentieel om deze regels te begrijpen en toe te passen bij het ontwerpen van verpakkingen.

Nederlandse en Europese Verpakkingswetten

In 2022 introduceerde de EU de Packaging and Packaging Waste Regulation (PPWR). Deze verordening legt onder andere de volgende verplichtingen op:

• Producentenverantwoordelijkheid: Vanaf eind 2024 moeten alle merken die in Europa actief zijn, deelnemen aan verplichte producentenschema's voor verpakkingsbeheer.
• Herbruikbaarheid en recyclebaarheid: Tegen 2030 moeten alle verpakkingen herbruikbaar of economisch recyclebaar zijn.
• Afvalvermindering: De hoeveelheid verpakkingsafval moet worden teruggedrongen.

Hieronder een overzicht van de belangrijkste deadlines:

In Nederland worden deze richtlijnen geïmplementeerd via het Verpakkingenconvenant. Onderzoek toont aan dat de Nederlandse aanpak tot 1999 effectief was in het verminderen van verpakkingsvolumes, maar na die periode minder succesvol werd.

Daarnaast leiden strengere regels tot hogere eisen voor materiaaltests en certificeringen.

Vereiste Tests en Certificaten

Vanaf augustus 2026 gelden er aangescherpte eisen voor verpakkingsmaterialen. Dit omvat onder meer:

• Recyclebaarheidsgraden:
  • Grade A: Minimaal 95% recyclebaar
  • Grade B: Minimaal 80% recyclebaar
  • Grade C: Minimaal 70% recyclebaar

Voor voedselverpakkingen gelden extra strikte regels met betrekking tot PFAS:

• Maximaal 25 ppb voor individuele PFAS.
• Maximaal 250 ppb voor de som van gerichte PFAS.
• Maximaal 50 ppm voor totaal organisch fluoride.

Belangrijke Europese normen voor verpakkingen zijn:

Om aan de regelgeving te blijven voldoen:

• Controleer regelmatig de samenstelling van materialen.
• Beperk het gebruik van verpakkingsmateriaal waar mogelijk.
• Houd contact met leveranciers over naleving van de normen.
• Blijf op de hoogte van updates van de Europese Commissie.

Conclusie: Uw Hergebruikprogramma Starten

Met de eerder besproken ontwerpprincipes en materialen kunt u aan de slag met uw hergebruikprogramma door duidelijke doelen te stellen. Zorg ervoor dat deze doelen aansluiten bij de capaciteit van uw bedrijf en de specifieke eisen van uw producten.

Uit onderzoek blijkt dat hergebruik een CO2-reductie van 57% per cyclus oplevert in vergelijking met traditionele oplossingen. Streef ernaar om elke verpakking minstens 20 keer te gebruiken. Dit sluit aan bij de besproken hergebruiksystemen en voldoet aan de huidige regelgeving.

Een paar praktische stappen om goed van start te gaan:

• Gebruik materialen die lang meegaan.
• Ontwikkel een soepel werkend retourneersysteem.
• Werk samen met andere bedrijven voor logistiek en schoonmaak.
• Zet een track & trace systeem op om verpakkingen te volgen.

Na de implementatie is het belangrijk om de resultaten regelmatig te evalueren. Voor takeaway-verpakkingen kunt u het break-even punt in 3-4 jaar bereiken, terwijl dit voor transportverpakkingen 2-3 jaar kan zijn. Let wel, transportkosten kunnen oplopen tot 75% van de totale kosten.

Houd cruciale KPI’s zoals retourpercentages, gebruikscycli, retentietijd en schoonmaakkosten goed in de gaten. Met deze gestructureerde aanpak en voortdurende monitoring kunt u uw hergebruikprogramma verfijnen en tot een succes maken.

FAQs

Welke materialen kun je het beste gebruiken voor herbruikbare verpakkingen?

Ontwerpen van herbruikbare verpakkingen

Bij het ontwerpen van herbruikbare verpakkingen spelen milieuvriendelijke en recyclebare materialen een cruciale rol. Denk hierbij aan materialen zoals karton, gerecycled plastic, bamboe, PLA (bioplastic op basis van maïs) en glas. Deze materialen helpen niet alleen het milieu te sparen, maar ondersteunen ook de overgang naar een circulaire economie.

De keuze van het materiaal hangt sterk af van het gebruik en de verwachte levensduur. Neem bijvoorbeeld glas: dit is perfect voor het bewaren van voedsel dankzij de hygiënische eigenschappen en de mogelijkheid om het keer op keer te gebruiken. Aan de andere kant kan gerecycled plastic een slimme optie zijn voor lichtere of flexibelere verpakkingen. Door bewust te kiezen, kun je verpakkingen creëren die zowel praktisch als milieubewust zijn.

Hoe richt je een efficiënt retour- en reinigingssysteem in voor herbruikbare verpakkingen?

Een effectief retour- en reinigingssysteem begint met een slim opgezet logistiek proces. Denk bijvoorbeeld aan het inzetten van een statiegeldsysteem of andere beloningen om klanten te stimuleren verpakkingen terug te brengen. Dit zorgt niet alleen voor een hogere retourstroom, maar draagt ook bij aan een circulaire economie waarin materialen hergebruikt worden in plaats van weggegooid.

Daarnaast is een zorgvuldig reinigingsproces onmisbaar, zeker in sectoren zoals de voedingsindustrie. Het gebruik van gespecialiseerde reinigingsapparatuur en goed opgeleid personeel is hierbij cruciaal om de hygiëne en kwaliteit van de verpakkingen te garanderen. Door logistiek en reiniging slim op elkaar af te stemmen, ontstaat een systeem dat niet alleen duurzaam is, maar ook praktisch en efficiënt in gebruik.

Welke Europese regels gelden vanaf 2030 voor herbruikbare verpakkingen?

Vanaf 2030 moeten alle verpakkingen in Europa voldoen aan strengere eisen: ze moeten herbruikbaar of recyclebaar zijn en een vastgesteld minimumpercentage gerecycled materiaal bevatten. Bovendien moeten bedrijven ervoor zorgen dat minstens 10% van hun producten in herbruikbare verpakkingen wordt aangeboden. Ook moeten verpakkingen zo ontworpen worden dat ze makkelijk ingezameld en gesorteerd kunnen worden. Deze richtlijnen zijn opgenomen in de Europese Packaging and Packaging Waste Regulation (PPWR) en hebben als doel afval te beperken en hergebruik te bevorderen.